Ege Dağlarının En Güçlü Kadın Grubu! Emir Ayşe Efe'nin Sıradışı Hikayesi

Çete Ayşe Kimdir?

Çete Emir Ayşe, Çete Ayşe ya da Efe Ayşe olarak tanınır. Bugün Aydın ili, Efeler ilçesine bağlı İmamköy’de 1894 yılında doğmuştur. 1967 yılında yine aynı köyde vefat etmiş, İstiklal Savaşı madalyası sahibi bir kadın kahramandır.

1910 yılında Kayacık nüfusuna kayıtlı Mustafa isimli biriyle evlenmiş ve bu evlilikten 2 kız çocuğu bulunmaktadır. Kocası Mustafa, Çanakkale Cephesinde şehit düştükten sonra, kızlarıyla beraber tekrar doğduğu köy olan İmamköy’e geri yerleşmiştir.

Yunan işgal kuvvetlerinin 1919 yılında Aydın’ı ilk işgal ettikleri dönemde, köyünün de işgal edilmesiyle beraber, Umurlu’daki Sancaktar İsmail Efe’nin grubuna katılmıştır. Sancaktar İsmail Efe’nin grubundayken Ayşe Çavuş ve Çiftlikli Kübra ile tanışmış, beraber Kepez’de gerçekleşen muhaberelerde ilk defa boy göstermiştir. Daha sonrasında Aydın Cephesinde de savaşan Çete Ayşe, Aydın’ın ilk kurtuluşunda önemli işlere imza atarak, kurtuluştan sonra köyü olan İmamköy’e geri dönmüştür.

Aydın’ın ikinci kez işgali sonrası Yörük Ali Efe grubuna katılarak, düşmana vurulan en büyük darbelerden biri olan Malgaç Baskınında da yer almış ve Millî Mücadelenin sonuna kadar Aydın Cephesinde savaşmıştır.

Malgaç Baskının’dan Kısaca Bahsetsek?

Malgaç Baskını, Yörük Ali Efe’nin ve beraberindeki Kıllıoğlu Hüseyin Efe ile beraber yaklaşık 60 kişilik bir milis müfreze birliği, yani zeybek grubu, Sultanhisar – Atça arasındaki Malgaç Deresinin üzerinden geçen Osmanlı Devleti’nin ilk demiryolu olan İzmir – Aydın demiryolu üzerindeki köprünün yakınlarında olan bir Yunan Karakoluna yaptıkları baskındır. Bu baskın, 16 Haziran 1919 tarihinde gerçekleşmiştir. Hem bu köprüyü hem de demiryolunu korumakla görevli 20 kişiye yakın Yunan birliği bu karakolda imha edilmiştir. Karakolda bulunan tüm erzak, cephane ve askeri donanımlar tümüyle ele geçirilmiştir. Bu baskın Batı Anadolu’da gerçekleşen Milli Şuur ve Düzenli baskın olarak gerçekleşen ilk baskın eylemidir. Bu baskınla beraber, demiryolları da harap edilmiş ve düşman kuvvetlerinin Nazilli – Aydın arasındaki ikmal hattı da belirli bir süre sekteye uğratılmıştır.

Çete Ayşe ya da Efe Ayşe, ilk dağa çıkışını şöyle anlatıyor: Yunan kuvvetleri Aydın'a geldiğinde İmamköyü'nde idim... On beş gün evvel düşman Nazilli'ye vardı... Dayanamadım martin tüfeğimi aldım çıktım.

İkinci kez dağa çıkışında Malgaç Baskını’ndan ziyade, Köşk cephesinde de savaşmıştır. Millî Mücadele içerisinde pek çok isimli ya da isimsiz ama çok önemli işlere imza atan Tük Kadınından biridir. Mili Mücadeleye katılması sebebi sorulduğunda ise:

“Bazı kadınların içinde bir pehlivan; bazı erkeklerin içinde de korkaklıklarından dolayı, bir kadın gizlidir. Kemer belindir, çizme ayağın börk başındır. Mademki burası bizim vatanımız; biz de bu vatanın olmalıyız.” şeklince cevap vermiştir.

1933 yılında Aydın ziyaretine gelen Mustafa Kemal Atatürk tarafından bizzat İstiklal Madalyası ile şereflendirilmiştir. Çete Ayşe bu anıyı şöyle ifade eder:

O günlerden iki hatıram kaldı. Biri kadınlığımla verdiğim savaş, öteki de rahmetli Atatürk'ün göğsüme taktığı İstiklal Madalyasıdır.

Erzurum’da Nene Hatun ve Kara Fatma, Kastamonu’da Halime Çavuş neyse, Aydın’da da Çete Ayşe odur. Millî Mücadelenin bizzat silahla, tüfekle düşman karşısında savaşan önemli milis kahramanlarından birisidir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından sonra doğduğu köy olan İmamköy’de yaşamını sürdürmüş ve 1967 yılında vefat etmiştir.